Zanieczyszczenia przemysłowe kojarzą się nam ze współczesną działalnością człowieka. Tymczasem międzynarodowy zespół naukowy odnalazł ślady pierwszej znanej nam rzeki zanieczyszczonej przez przemysł. Do jej zatrucia doszło około 7000 lat temu.
W wyschniętym obecnie korycie rzecznym w regionie Wadi Faynan w południowej Jordanii natrafiono na ślady zanieczyszczeń spowodowanych wytapianiem miedzi. Nasi neolityczni przodkowie mogli się wówczas uczyć metalurgii. Nowe odkrycie rzuca nieco światła na bardzo ważny punkt zwrotny w historii człowieka, zwany chalkolitem czyli epoką miedzi. To okres przejściowy pomiędzy epoką kamienia a epoką brązu.
Zamieszkujące tu populacje eksperymentowały z ogniem, ceramiką i rudami miedzi. Opracowane wówczas technologie, ich rozprzestrzenienie się i użycie metalu przez człowieka to początek nowoczesnego świata – mówi profesor Russell Adams z University of Waterloo. Miedź wytwarzano łącząc w ceramicznych tyglach węgiel drzewny z rudą miedzi i podgrzewając całość. To bardzo czaso- i pracochłonny proces. Początkowo miedziane przedmioty miały charakter symboliczny i spełniały funkcję społeczną. Posiadacz takiego przedmiotu zyskiwał poważanie w swojej grupie. Z czasem, gdy społeczności ludzkie się rozrastały rozprzestrzeniała się też produkcja miedzi. Powstawały kopalnie i coraz większe urządzenia do wytopu miedzi. Region ten stał się światowym centrum pierwszej rewolucji przemysłowej. Był też hubem innowacji technologicznych – mówi Adams.
Uczony zauważa jednak, że rewolucja ta miała swoją cenę. Produktem ubocznym wytopu miedzi był żużel bogaty w miedź, cynk, kadm, rtęć i wiele innych metali ciężkich. Trafiały one do wody i gleby, stamtąd do roślin, a w końcu do organizmów zwierząt i ludzi. Adam sądzi, że tysiące lat wydobycia i przetwarzania miedzi miały negatywny wpływ na zdrowie całych populacji. Mogła rozpowszechnić się bezpłodność, uszkodzenia płodów oraz dochodzić do przypadków wcześniejszych śmierci.
Adams i jego zespół próbują teraz zrozumieć zasięg i skutki tych zanieczyszczeń dla ludzi żyjących w epoce brązu. W regionie Faynan ludzie żyli bowiem od bardzo dawna i jest on bardzo dobrym miejscem do badania wczesnej działalności przemysłowej na zdrowie środowiska i populacji ludzkiej.
